- Heb je als arts voldoende aandacht voor de mens achter de patiënt?
- Durf je tegen jouw patiënt te zeggen dat je het niet weet en verder gaat zoeken?
- Ben je je bewust van je eigen vooroordelen en waar die vandaan komen?
- Sta je zelf wel eens stil bij je eigen levenseinde?
Voormalig huisarts Jolien Plantinga reflecteert op deze vragen in Komt een dokter bij de dokter. Ze vertelt over haar ziekte die maakt dat ze haar vak nooit meer zal kunnen uitoefenen.
Door haar grillige en slecht begrepen klachten gaat ze de dokter die ze is geweest met andere ogen bekijken. Ze stelt zichzelf wezenlijke vragen over wat ze in haar professionele leven heeft bijgedragen. Heeft ze de mens aan de andere kant van het bureau wel goed genoeg gezien, gehoord, geholpen?
In rauwe, rake bewoordingen schetst ze de realiteit van (over)leven met een haperend lijf en falend hoofd. Van de kwetsbaarheid die dat oplevert in het contact met familie, vrienden, artsen en (thuis)zorgverleners. Noodgedwongen stelt ze zichzelf ook de ultieme vraag: wanneer is het leven nog voldoende de moeite waard om te leven?
Jolien verenigt het perspectief van dokter en patiënt in één persoon. Op indringende wijze laat ze ons door haar ogen kijken als dokter naar de patiënt en als patiënt naar de dokter.
Royalty’s 100% naar Lyme-onderzoek en voorlichting
Uit het boek
“Dit ziek zijn houdt me een spiegel voor. Wie was ik als dokter? Zei ik vaak genoeg: ‘Ik weet het niet?’ Durfde ik voldoende te twijfelen aan de medische wetenschap? Zocht ik voldoende buiten de gebaande paden? Luisterde ik zonder oordeel naar de belevingswereld van de ander? In elk geval niet altijd.
Tijdens de reis door mijn geheugen op zoek naar de dokter die ik was, moet ik terugdenken aan een patiënte die ik bezocht nadat ze de diagnose Lyme had gekregen. Ze lag op de bank met een arm over haar ogen om ze af te schermen van het licht. De gordijnen waren halfgesloten. Ik herinner me dat ik iets heb gezegd als: ‘Ik schrik ervan hoe heftig dit voor jou is.’ Of: ‘Ik schrik ervan hoe heftig jij hierop reageert.’ Ik hoop de eerste zin te hebben uitgesproken, maar ben bang dat het de tweede was. En hoe was mijn toon? Was die mild? Of oordeelde ik over haar? Probeerde ik de voor mijzelf veilige overtuiging vast te houden dat Lyme wel meevalt? Hoe ik ook broed, het antwoord weet ik niet.”
RIVM over Lyme
“23% van neurologische Lyme wordt gemist door Laboratoriumonderzoek.” Download het artikel van het RIVM
Aanbevelingen
“Met zeer veranderende gevoelens las ik dit boek. In het begin vond ik het moeilijk, vanwege de schrijfstijl en – nog belangrijker – vanwege mijn eigen ongemakkelijke gevoelens. Mijn ongemak bij de beschreven vage klachten, mijn ongemak bij het gedrag van behandelend artsen en het ongemak bij de rauwe en eerlijke wijze waarop Jolien een kijkje geeft in haar hoofd en leven.
Gaandeweg raakte ik gewend aan de schrijfstijl en merkte ik dat ik steeds meer in de schoenen van Jolien ging staan – voor zover mogelijk natuurlijk. En het boek daarmee maar moeilijk weg kon leggen. Wat een weg.
Het geeft maar weer aan dat wij als specialisten of huisartsen vaak geen idee hebben van de impact van onze woorden en daden. Dat we geen idee hebben wat er zich bij patiënten thuis afspeelt. Wat voor ons een contact is van 15 – 30 minuten, maar de patiënt moet er de hele tijd een weg in vinden.
Jolien heeft een eerlijk, kwetsbaar boek geschreven. Vanuit het perspectief van patiënt, maar ook vanuit het perspectief van arts. En hoe zij in zichzelf als mens beide perspectieven probeert te verenigen.
Dit boek is een must read voor elke (toekomstige) arts. Na het lezen van dit boek zal je meer openstaan voor wat de patiënt je duidelijk probeert te maken en de mens achter de klacht gaan zien.”
–Moniek de Boer, coach, trainer, schrijver, yogadocent en gynaecoloog np
“Jolien Plantinga is huisarts en maakte vele reizen, o.a. met een campertje door Japan. Zij kreeg Lyme , maar genas in 2004, helaas kwam het in 2019 weer genadeloos terug. Het boek neemt je mee in een worsteling met haar zelf en specialisten: vooroordelen over chronische Lyme verpakt in bot gedrag en een slecht luisterend oor.
Er volgt een zoektocht naar behandeling en erkenning. Na een gedeeltelijk herstel met restschade en therapie, gaat ze verder op zoek naar acceptatie, zingeving en berusting.
Tijdens haar ziekteproces reflecteert ze op haar eigen doen en handelen als huisarts, afgewisseld met gedichten en beschrijvingen van de chaos in haar hoofd.
Eén van de gedichtjes:
Medische dogma’s
Zelfs bergen verplaatsten zich
Hoop voor de toekomst
Het boek start met een gebeurtenis waarbij Jolien met een zieke-door haar opgevangen vluchteling- Hassan bij een arts is. Verbijsterd lees ik dat de arts geen moeite neemt om een telefonische tolk in te bellen. Deze start met desinteresse in de patiënt gaat als een rode draad door het boek.
Door het boek te lezen leert men de verschillende symptomen van neurologische Lyme, alhoewel er vanuit neurologisch gezichtspunt op dit punt geen erkenning komt voor Jolien omdat bij haar de ontstekingscellen afwezig waren. Ondanks wetenschappelijke artikelen en richtlijnen van het RIVM, gaat ze volgens de neurologen dan door als patiënt met “niet aangeboren hersenletsel”. Daarnaast geeft Jolien een kijkje over het denken in “Deep Democracy”
Het is een rauw boek, waarin diepe dalen tot je komen en vanaf de start van het boek werd het duidelijk dat er nog steeds artsen zijn die weinig mee kunnen leven met hun patiënten, weinig compassie hebben en liever vasthouden aan oude informatie, “de expert-bias” zoals Jolien dat noemt. Aan de andere kant is er veerkracht en laat ze positieve lichtpunten zien, zoals de steun van vrienden, een aardige neuroloog en het contact met een patiënt met Lyme.
De klachten presentatie in het boek lijken ook op ME en post-COVID klachten, ziekten die nog steeds onbegrepen zijn en vaak als SOLK worden weggezet. Hopelijk breek dit boek een lans. Overigens gaan de royalty’s voor 100% naar onderzoek en voorlichting over Lyme.
Persoonlijke noot van de recensist:
Jaren geleden ontmoette ik Jolien tijdens een nascholing, haar eerlijkheid en haar lach waren mooi om te zien, een avontuurlijke en sterke vrouw. Door dit boek te lezen ga je met haar mee in een ander avontuur, haar veerkracht is bewonderenswaardig. Net als Jolien, hoop ik dat ieder mens iets heeft aan dit boek, als mens, als patiënt, als dokter of als combinatie van alle drie. Wij als artsen zouden medeleven hoog in het vaandel moeten hebben.
–Aisa Kariman, Huisarts
“Misschien herinner je je mij nog als een jaargenoot, misschien ook niet, maakt niet uit. Ik wilde je laten weten dat ik je boek gister heb uitgelezen. Wat een verhaal. Knap dat je het zo op papier hebt gekregen en het zou verplichte kost moeten zijn m.n. voor neurologen. Hemel wat een muren en wat een eenzame tocht om enige erkenning te krijgen voor je leed.
Als psychiater verbaas ik me ook wel eens over de stelligheid waarmee soms mensen van het ziekenhuis te horen krijgen dat er niets te vinden is en het ‘dus tussen de oren moet zitten’. Waar is de twijfel? En hoe kan het dat onze collega’s blijkbaar zo weinig leren omgaan met hun gevoel van machteloosheid bij deze patiëntengroep.
Ik neem jouw verhaal zeker mee in mijn werk.”
–Elsbeth Huussen, Psychiater
“Tot mijn grote spijt lees ik weinig boeken, de energie gaat eigenlijk altijd op aan andere dingen en voor ontspanning is het te inspannend. Maar dit boek wilde ik heel graag lezen.
Als arts en als patiënt herkende ik veel wat Jolien schrijft. Je hele beeld van ziekte verandert enorm als je (ineens) aan de verkeerde kant van het bureau zit. Waar je als arts soms de neiging hebt om vooral te zoeken naar een diagnose en bijbehorende oplossingen, zoek je als patiënt naar iemand die je hoort en die het leven weer leefbaar voor je maakt. De klachten die Jolien beschrijft zijn verschrikkelijk. Je leeft met haar mee als ze probeert te overleven, ergens tussen wanhoop verdragen, strijd voeren en het leren genieten van kleine dingen. Vanuit haar nieuwe rol als patiënt reflecteert ze eerlijk op haar arts-zijn en op de geneeskunde als geheel. Er is steeds veel onduidelijkheid gebleven rond Lyme, maar het boek laat in duidelijke taal zien wat voor grote gevolgen deze ellendige ziekte heeft.
Ik denk dat dit boek voor patiënten met Lyme en soortgelijke ziektes veel (h)erkenning zal geven en ik hoop dat het boek ook veel gezonde zorgverleners zal bereiken. Je snapt het vaak pas echt als je het zelf meemaakt, maar wat een zegen als je de lessen kunt leren zonder het zelf mee te hoeven maken. Het is als arts echt niet nodig om alles te weten, maar wees eerlijk, nieuwsgierig en betrokken, dan ben je al een heel eind.“
– Marlies van Hemert, Arts niet praktiserend bij Begrepen Klachten
“Dit boek zou verplicht moeten worden voor alle artsen. Het verhaal is een pleidooi voor wat ( extra) empathie, begrip en mogelijk zelfs een zetje om wat meer ‘mee’ in plaats van ‘over’ de patiënt te denken.
Daarnaast is het voor patiënten een ( soms pijnlijke soms grappige) herkenning van de hardvochtige reis die velen met chronische, niet direct duidelijk diagnosticeerbare, klachten moeten ondernemen. Als arts (Aios psychiatrie) met Long Covid klachten realiseerde ik me pas echt tijdens mijn eigen ziekte proces, en de veranderde patiënt-arts verhouding, hoe artsen teveel focussen op uitslagen en testen, en te weinig luisteren naar de kennis en kunde van de patiënten zelf. Dit wordt door het verhaal van Jolien helder en beeldend verwoord.”
– Gitte Boumeester, Arts in opleiding tot psychiater
“Wat een aangrijpend , prachtig geschreven boek! Jolien beschrijft hoe ze haar ziekte ervaart, rauw en eerlijk. Het prikkelt me, zet me aan het denken over hoe ik dokter.”
– Karin Hoedemaker, huisarts in Whije
“Eigenlijk had ik me voorgenomen om dit boek rustig aan te lezen, hapje voor hapje. Maar het verhaal van Jolien nam me mee, maakte dat ik steeds verder wilde lezen. Met haar mee levend tijdens de diepe dalen, mee hopend op verbetering, op uitzicht, en misschien nog wel het meest op erkenning. Ze laat onverbloemd zien hoe taai en eenzaam het kan zijn in de zorg, als je lijdt aan een ziekte die niet goed begrepen wordt. Dat een arts tegen je durft te zeggen: ‘Ik weet weinig van Lyme, maar Lyme kan het niet zijn.’
Ik heb grote bewondering voor Jolien haar draagkracht, voor de wijze waarop ze haar lijf en haar hoofd opgevangen heeft, hoe ze daar ontzettend raak over kan vertellen, en hoe ze feilloos blootlegt waar het aan schort in de zorg. Wat mij betreft hoort dit boek op de lijst onmisbare boeken voor dokters en andere zorgwerkers. Opdat we blijven kijken, blijven luisteren, en blijven bevragen.“
– Marije Weidema, aios interne geneeskunde, langdurig herstellende van hersenschudding.
“Met ‘Komt een dokter bij de dokter’ heeft Jolien Plantinga een zeer persoonlijk en krachtig boek geschreven, over de spanning die bestaat tussen systemen, wetenschappelijke inzichten en overtuigingen aan de ene kant en de menselijke maat, oprechte aandacht en ruimte voor het niet-weten aan de andere kant. En in het bijzonder: het tekort aan dit laatste in de medische sector en de heftige gevolgen daarvan voor de patiënt.
Het is te hopen dat dit boek aan het denken zet en ontregelt, zodat de medische zorg (in ons land) niet vastloopt in uitroeptekens, maar liefdevol vorm krijgt met (soms) wat meer vraagtekens en ruimte voor minderheidsperspectieven.”
— Frank Weijers, Deep Democracy instructor, proceskundige, auteur.
“Er zijn van die boeken
Die Lees je in 1 ruk uit
Dit is (voor mij)
Niet zo’n boek
Af en toe wegleggen
Intens – soms bijna 2 Much
Confrontatie – Herkenning
Als dokter – Mens
Ik pak t weer – Lees verder
2B continued – net als t Leven”
— Edward Knol, huisarts-praktijkhouder Zwolle
“Een indrukwekkend verhaal om te lezen, wat een impact heeft zo’n Lyme-besmetting zeg! Jolien beschrijft heel invoelbaar hoe ze de wanhoop heeft ervaren, het niet gehoord voelen door medisch specialisten die niet gewoon toegeven dat ze het ook niet goed weten. De eenzaamheid daarin is voelbaar en schrijnend. Ik hoop dat het door veel mensen gelezen gaat worden.”
— Jildou van Duijvendijk, huisarts-praktijkhouder Arnhem
Uit het boek
Ik ga naar mijn werk en neem mee
Mijn identiteitsbewijs: Een dokterstas
je weet wel, zo’n bruine leren
De hoeken gesleten
Een schuifslot erop
Boven in
Een stethoscoop
Reflexhamer
Bloeddrukmeter
Eronder verstopt
Mijn twijfels en onzekerhedenIk ga naar mijn werk en neem mee
Al mijn zintuigen
Om te luisteren
tussen de regels door
Onbewust
Van onbewuste vooroordelen,
aannames
Het grote vertrouwen
in wat ik heb geleerdIk ga naar mijn werk en neem mee:
Mijn verleden
Mijn heden
En mijn dromen voor de toekomstIk ga naar mijn werk en neem mee
Mezelf
Als dokter
Als mens